تاریخچه شیر ESL
در سال ۱۹۹۶، اولین شیر فراپاستوریزه در قفسه های سوپرمارکت های آلمان ظاهر شد. اما این محصول تا سال ۲۰۰۵ یک کالای خاص و ناشناخته محسوب می شد. پس از سال ۲۰۰۵، با توجه به استقبال مصرف کنندگان از ماندگاری بالاتر و حفظ کیفیت، مقررات مربوط به برچسب گذاری تسهیل شد. این تغییر به تولیدکنندگان اجازه داد تا بدون نیاز به برچسب های پیچیده، این محصول را به راحتی جایگزین شیر پاستوریزه کنند و همچنان از عنوان «شیر تازه» برای آن استفاده نمایند. این رویکرد، تحولی عظیم در بازار ایجاد کرد، به طوری که سهم بازار این محصول در آلمان تنها در سه سال، از ۱۴ درصد به ۸۰ درصد افزایش یافت.
موفقیت این فناوری در اروپا، توجه تولیدکنندگان ایرانی را نیز به خود جلب کرد. رامک با درک نیاز بازار داخلی به یک محصول باکیفیت و ماندگاری بیشتر، از سال ۱۳۹۶ با بهره گیری از این دانش نوین اروپایی، به عنوان اولین دارنده گواهینامه آن در ایران، خط تولید خود را راه اندازی کرد. این اقدام، یک گام مهم در ارتقاء صنعت لبنیات کشور بود که به مصرف کنندگان امکان می داد تا از مزایای یک محصول تازه و ایمن، بدون دغدغه فساد زودهنگام، بهره مند شوند.
شیر فوق پاستوریزه چیست؟
شیر با ماندگاری طولانی، یکی از مدرن ترین فناوری های تولید در اروپا است که سهم قابل توجهی از تولید شیر را به خود اختصاص داده است. این فناوری، فاصله ای بین شیر پاستوریزه معمولی و شیر استریل (UHT) قرار دارد. ماندگاری این محصول در یخچال، در صورتی که درب آن باز نشده باشد، بین ۱۴ تا ۱۶ روز است. این ماندگاری بالا با دو روش اصلی به دست می آید که اغلب با هم ترکیب می شوند:
- فرآیند حرارتی با شرایط سخت تر از پاستوریزاسیون: در این روش، شیر به دمایی بالاتر از پاستوریزاسیون (حدود ۱۲۷ تا ۱۳۵ درجه سانتی گراد) اما برای مدت زمان بسیار کوتاه تری (۱ تا ۳ ثانیه) حرارت می بیند. این شوک حرارتی، تمامی باکتری های مضر و فسادزا را از بین می برد.
- فرآیندهای غیر حرارتی: این فرآیندها شامل میکروفیلتراسیون و باکتوفوگاسیون هستند که با استفاده از فیلترهای بسیار ریز یا نیروی گریز از مرکز، باکتری های موجود در شیر را بدون نیاز به حرارت زیاد حذف می کنند.
معمولاً این دو فرآیند با یک پاستوریزاسیون حرارتی نهایی ترکیب می شوند تا محصول به بالاترین استانداردهای بهداشتی برسد و ماندگاری آن تضمین شود.
طعم و کیفیت شیر ESL
یکی از مهم ترین مزایای این فناوری، حفظ کامل طعم و کیفیت شیر تازه است. برخلاف شیرهای استریل که به دلیل حرارت بسیار بالا، طعمی پخته و کاراملی پیدا می کنند، شیر فراپاستوریزه از طعم و مزه اصیل خود دست نمی کشد. دلیل این امر، مدت زمان کوتاه فرآیند حرارتی است که به ترکیبات طبیعی شیر اجازه تغییر نمی دهد. به طوری که شما با نوشیدن آن، احساس می کنید در حال نوشیدن شیری هستید که تازه دوشیده شده است. همچنین، درصد بالایی از ویتامین ها و مواد معدنی حیاتی مانند کلسیم، پروتئین و لاکتوز در طول فرآیند حفظ می شوند، که این محصول را از نظر ارزش غذایی هم سطح شیر پاستوریزه قرار می دهد.
روش تهیه شیر ESL
فرآیند تهیه شیر فوق پاستوریزه، حاصل دقت و فناوری پیشرفته است. این فرآیند با شیر پاستوریزه معمولی تفاوت عمده ای دارد:
- ورود شیر خام: شیر تازه گاو به صورت روزانه وارد کارخانه می شود و تحت آزمون های دقیق کنترل کیفیت قرار می گیرد. این مرحله تضمین می کند که تنها شیر باکیفیت و استاندارد وارد خط تولید شود.
- فرآوری حرارتی: شیر به صورت سریع و در زمان بسیار کوتاه (۱ تا ۳ ثانیه) تا دمای ۱۲۷ تا ۱۳۵ درجه سانتی گراد حرارت می بیند. این شوک حرارتی باعث نابودی کامل باکتری های مضر و فسادزا می شود.
- خنک سازی سریع: بلافاصله پس از حرارت دهی، شیر به سرعت خنک می شود تا از هرگونه تغییر در طعم و ساختار آن جلوگیری شود.
- بسته بندی استریل: شیر آماده شده در شرایطی کاملاً استریل بسته بندی می شود تا از ورود مجدد هرگونه میکروارگانیسم جلوگیری به عمل آید.
این روش هوشمندانه، ماندگاری محصول را تا ۱۶ روز افزایش می دهد، بدون اینکه نیاز به استفاده از هرگونه ماده نگهدارنده ای باشد.
اهمیت تولید شیر بدون مواد نگهدارنده
فناوری ESL یک مزیت بالقوه برای مصرف کنندگان و صنعت لبنیات محسوب می شود. از دیرباز، در اروپا این فناوری برای عرضه محصولات لبنی با کیفیت و با طول عمر بالا به بازار استفاده می شده است. مزایای این فناوری عبارتند از:
- کاهش هدررفت غذا: با ماندگاری طولانی تر، مصرف کنندگان کمتر مجبور به دور ریختن شیر فاسد شده هستند. این موضوع به کاهش دورریز غذایی و صرفه جویی اقتصادی کمک می کند.
- مزیت اقتصادی برای فروشگاه ها: فروشگاه ها می توانند با خیال راحت موجودی بیشتری از این محصول را در قفسه ها داشته باشند، بدون آنکه نگران فاسد شدن زودهنگام آن باشند.
- سهولت در خرید: مصرف کنندگان می توانند با تعداد دفعات کمتر، خرید شیر را انجام دهند که با سبک زندگی پرمشغله امروزی سازگار است.
- افزایش ایمنی غذایی: فرآیند فراپاستوریزه با از بین بردن باکتری های بیماری زا، ایمنی محصول را به شدت بالا می برد و از انتقال بیماری ها جلوگیری می کند.
تفاوت شیر تازه طولانی مدت و شیر پاستوریزه
| ویژگی |
شیر فوق پاستوریزه (ESL) |
شیر پاستوریزه |
| ماندگاری (در یخچال) |
۱۴ تا ۱۶ روز |
۴ تا ۶ روز |
| دما و زمان فرآوری |
۱۲۷-۱۳۵ درجه سانتی گراد به مدت ۱-۳ ثانیه (شوک حرارتی) |
۷۵ درجه سانتی گراد به مدت ۱۵ ثانیه |
| طعم |
بسیار نزدیک به طعم تازه |
طعم تازه |
| ارزش غذایی |
حفظ ۹۵٪ ویتامین ها و مواد معدنی |
حفظ ۹۵٪ ویتامین ها و مواد معدنی |
| ساختار پروتئین |
برخی مولکول ها شکسته می شوند و هضم آسان تر است |
ساختار طبیعی پروتئین |
| نوع باکتری های حذف شده |
باکتری های بیماری زا و غیربیماری زا (فسادزا) |
تنها باکتری های بیماری زا |
فرآیند ESL به زبان ساده
فناوری ماندگاری طولانی مدت یا ESL، فرآیندی است که طی آن، شیر یک شوک حرارتی بسیار کوتاه و قوی را تجربه می کند. تصور کنید که یک فنجان شیر را در کسری از ثانیه با یک شعله بسیار داغ گرم می کنید. این حرارت ناگهانی، تمام عوامل فساد را از بین می برد، در حالی که زمان آن آنقدر کوتاه است که هیچ تغییری در طعم و مزه اصلی شیر ایجاد نمی کند. این شوک حرارتی باعث می شود محصول تا آخرین روز مصرف، تازه و خوشمزه باقی بماند.
شیر ESL رامک
شیر فراپاستوریزه رامک تنها یک محصول نیست، بلکه نمادی از تعهد به کیفیت و سلامت مصرف کننده است. دلیل اصلی تازگی و طعم بی نظیر آن، مقاومت پروتئینی شیر خام ورودی به دستگاه ESL رامک است. این سیستم به گونه ای طراحی شده است که اگر شیر خام، استانداردهای لازم را نداشته باشد، در دستگاه دچار بریدگی می شود. به همین دلیل، رامک به صورت روزانه و مستمر، شیر ورودی را تحت آزمون های کیفی مختلف قرار می دهد و تنها شیری که تأییدیه واحد کنترل کیفی را دریافت کند، وارد خطوط تولید می شود. این دقت و وسواس در انتخاب مواد اولیه، تضمین کننده کیفیت نهایی محصول است.
مزایای شیر بدون مواد نگهدارنده رامک
هدف اصلی تکنولوژی ESL از بین بردن میکروارگانیسم ها (باکتری های بیماری زا و غیربیماری زا) در شیر است. در این فرآیند، باکتری های خطرناک مانند E.coli، سالمونلا و لیستریا که می توانند باعث چندین بیماری زمینه ای در انسان شوند، از بین می روند. فواید مختلف شیر فراپاستوریزه عبارتند از:
- ایمنی غذایی بالا: این فرآیند به شما کمک می کند تا مطمئن شوید که باکتری های مضر وارد بدن نمی شوند و شما را بیمار نمی کنند.
- افزایش ماندگاری: فرآیند فوق پاستوریزاسیون به کشتن باکتری های غیربیماری زا که می توانند شیر را در طول زمان فاسد کنند، کمک می کند.
- حفظ طعم طبیعی: برخلاف شیرهای استریل، این محصول طعم پخته ای ندارد و مزه طبیعی خود را حفظ می کند.
- صرفه اقتصادی: با کاهش دورریز، این محصول از نظر اقتصادی به صرفه تر است.
سوالات متداول
- آیا شیر ESL مواد نگهدارنده دارد؟
در تولید شیر فوق پاستوریزه از هیچ گونه ماده نگهدارنده ای استفاده نمی شود. ماندگاری بیشتر این محصولات نسبت به محصولات پاستوریزه، مربوط به روش فرآیند حرارتی و شرایط بسته بندی فوق العاده تمیز است.
- چرا شیرهای ESL رامک سه تاریخ دارد؟
به علت سهولت و اطمینان خاطر مصرف کننده از جهت تازگی محصول، سه تاریخ بر روی بطری شیر درج شده است: تاریخ تولید، تاریخ عرضه و تاریخ انقضا.
- آیا شیر پاستوریزه باید جوشانده شود؟
خیر. در طول فرآیند پاستوریزاسیون، تمامی باکتری های بیماری زا و میکروارگانیسم های مضر شیر بر اثر حرارت از بین می روند.
- شیر ESL برای چه کسانی مناسب است؟
این محصول برای تمام افراد، از کودکان تا بزرگسالان، مناسب است. به ویژه برای افرادی که به دنبال یک محصول تازه، باکیفیت و با ماندگاری طولانی هستند.
- تفاوت اصلی بین شیر ESL و شیر استریل (UHT) چیست؟
تفاوت اصلی در دما و زمان فرآوری است. شیر استریل در دمای بسیار بالاتر (حدود ۱۴۵ درجه سانتی گراد) و برای مدت کوتاه (۲-۴ ثانیه) فرآوری می شود که منجر به ماندگاری بسیار طولانی تر (۶ ماه در خارج از یخچال) و طعم کمی متفاوت می شود. اما شیر ESL با دمای کمتر و شوک حرارتی، طعم طبیعی خود را حفظ می کند و نیاز به نگهداری در یخچال دارد.
- آیا شیر فراپاستوریزه برای سلامت گوارش مفید است؟
بله، در فرآیند فراپاستوریزه برخی از پروتئین های شیر شکسته می شوند که این امر به هضم بهتر آن توسط سیستم گوارش انسان کمک می کند.
- چرا قیمت شیر ESL از شیر پاستوریزه بالاتر است؟
هزینه فرآوری شیر فوق پاستوریزه به دلیل استفاده از دستگاه ها و تکنولوژی های پیشرفته و گران قیمت، تقریباً ۱۰ برابر فرآوری معمولی شیر پاستوریزه است. این امر باعث می شود قیمت نهایی محصول کمی بالاتر باشد، اما مزیت ماندگاری و کیفیت بالاتر آن، این تفاوت قیمت را توجیه می کند.
