وقتی در حال سفر هستید، حتما به خوراکی‌هایی که در جاده باید به همراه داشته باشید، فکر می‌کنید. اما به همراه بردن غذایی که نیاز به گرم کردن دارد، نمی‌تواند فکر خوبی باشد. پس بهترین خوراکی‌ها برای سفر در جاده می‌تواند نان، پنیر خامه ای، خیار و گوجه باشد. اما مگر می‌شود یک فلاسک چای با خودتان به سفر ببرید و دلتان هوای نان شیرمال نکند؟ حتما می‌گویید خوب در وسط راه از یک هایپرمارکت تهیه می‌کنیم؟ اما اگر نان شیرمال فروشگاه‌های بین راهی کهنه و بیات باشند، از خوردن آن لذت می‌برید؟ وقتی طرز تهیه نان شیرمال خانگی را بلد باشید، درست یک روز قبل از سفر دست به کار می‌شوید و به جای خرید یک نان کهنه، می‌توانید نان‌های معطر و تازه خودتان را بخورید.
راستی شما می‌توانید برای درست کردن نان شیرمال تازه از مواد معطری مثل هل یا دارچین هم استفاده کنید تا طعم بهتری داشته باشد. در ادامه این مطلب شما را با بهترین و آسانترین دستور پخت نان شیرمال آشنا می‌شوید. حالا تنها کاری که باید انجام دهید، فراهم کردن مقدمات سفر است.
طرز تهیه نان شیرمال خانگی
حالا که قرار است خودتان برای درست کردن این نان‌های سنتی ایرانی دست به کار شوید، بهتر است ابتدا مواد لازم برای تهیه آن را بدانید.
| مواد لازم | مقدار مواد |
| شیر ولرم | یک لیوان |
| آب ولرم | یک لیوان |
| تخم مرغ | یک عدد |
| شکر | یک قاشق مرباخوری |
| آرد | پنج لیوان |
| روغن مایع | یک چهارم لیوان |
| نمک | یک قاشق مرباخوری |
| خمیر مایه فوری | یک قاشق غذاخوری |
| کنجد و سیاه دانه | به مقدار کافی |
| زعفران دمکرده | 3 قاشق غذاخوری |
| پودر هل | نصف قاشق چایخوری |
درست کردن این نان سنتی کار سختی نیست و فقط باید مواد اولیه را به همان مقداری که در جدول بالا آمده است، تهیه کنید. پودر هل برای عطر دادن به نان شیرمال کاربرد دارد و سلیقه‌ای ست. یعنی شما می‌توانید آن را حذف کنید و یا از مواد معطر دیگر مثل رازیانه استفاده کنید.
دستور پخت نان شیرمال
برای درست کردن این نان باید به صورت زیر عمل کنید:
تهیه خمیر نان شیرمال
برای درست کردن هر نوع کیک، کلوچه و شیرینی و یا نان «خمیر» اولین مرحله آن است. اگر خمیر را به درستی تهیه کنید، تقریباً 80 درصد راه را رفته‌اید و می‌توان انتظار داشت که یک نان شیرمال خوشمزه و لذیذ درست کنید.
برای درست کردن کیک اول از همه باید آرد را الک کنید تا نرم و لطیف شود. حالا زرده تخم‌مرغ‌ها را داخل یک کاسه بشکنید و حسابی هم بزنید و در مرحله بعد شیر گرم، خمیر مایه فوری، آب گرم، شکر، پودر هل و روغن را به زرد تخم مرغ اضافه کنید و دوباره هم بزنید تا یک مایع کرم رنگ بدست آید.
برای اینکه آرد گلوله نشود، آن را کم کم داخل مواد بریزید و دوباره هم بزنید. اگر خمیر شما خیلی سفت شد، به آن شیر esl و آب ولرم بیشتری اضافه کنید. اگر خمیر خیلی شل شد، میزان آرد آن را بیشتر کنید. خمیر را تا زمانی وز دهید که دیگر به دست نچسبد. سفتی خمیر نان شیرمال باید به اندازه سفتی خمیرهای نانوایی باشد که حتما آن‌ها را دیده‌اید.
با وز دادن خمیر، بافت آن منسجم‌تر می‌شود. حالا یک ظرف را چرب کنید و خمیر را داخل آن قرار دهید و بعد با سلفون روی آن را بپوشانید. چند ساعت آن را در فضای اتاق رها کنید تا حجم خمیر دو برابر شود و پف کند. اما بیش از حد خمیر را به حال خود رها نکنید که طعم نان شیرمال را ترش کند. اگر خمیر در محیط سرد باشد، پف نمی‌کند و باید حتما آن را در دمای محیط قرار دهید.
نکته مهم برای طرز تهیه نان شیرمال خانگی
خمیر مایه را می‌توانید از نانوایی تهیه کنید. اما این روزها پودر خمیر مایه فوری هم در فروشگاه‌های لوازم قنادی عرضه می‌شود. از پودر مخمر هم می‌توانید برای تهیه خمیر این نان سنتی ایرانی نیز استفاده کنید.
بکینگ پودر هم می‌تواند به پف کردن خمیر کمک کند، اما آن را برای دستور پخت نان شیرمال توصیه نمی‌کنیم و بیشتر برای تهیه کیک و شیرینی کاربرد دارد. خمیر باید چند ساعت بماند تا پف کند. وقتی با انگشت قسمتی از خمیر را برمی‌دارید، حالت ریشه‌ریشه‌ای به خود می‌گیرد که نشان می‌دهد خمیر شما برای پختن نان شیرمال آماده شده است.
فرم دادن خمیر نان شیرمال
در این مرحله باید خمیر را در حالت ملایمی وز دهید تا هوای اضافی آن خارج شود. فقط حواستان باشد آن را بیش از حد وز ندهید در این صورت خمیر دوباره به حالت قبل برمی‌گردد و نان‌های شما سفت می‌شود.
حالا در این مرحله باید خمیر را آرد پاشی کنید. زمانی که می‌خواهید به خمیر شکل و فرم دهید، بهتر است دست‌های خود را با روغن چرب کنید تا خمیر به دست‌ها نچسبد و راحت‌تر بتوانید آن را تقسیم کنید.
کل خمیر نان شیرمال را سه قسمت تقسیم کنید و گرد کنید. یک وردنه بردارید و آن را چرب کنید و سپس گلوله‌های خمیر نان را صاف کنید.
پختن نان شیرمال
در این مرحله از طرز تهیه نان شیرمال خانگی نوبت به پخت آن می‌رسد. یک سینی را چرب کنید و نان‌ها را داخل آن قرار دهید.
برای درست کردن مایع روی شیرمال باید یک عدد زرده تخم‌مرغ را با 2 قاشق غذاخوری شیر، زعفران دمکرده و مقدار کمی روغن ترکیب کنید و خوب هم بزنید. حالا با لیسک از مواد بردارید و روی نان‌هایی که داخل سینی گذاشته شده است، بمالید تا تمامی قسمت‌های آن آغشته به مواد شود. در آخر هم مقداری کنجد و سیاه دانه روی آن‌ها بپاشید.
فر را روشن کنید و روی دمای 200 درجه قرار دهید. 10 دقیقه صبر کنید تا گرم شود و سپس سینی حاوی خمیرها را داخل آن قرار دهید. زمان را روی 20 دقیقه قرار دهید و شعله پایین فر را روشن کنید. درست 5 دقیقه قبل از اینکه نان شیرمال کامل پخته شود، شعله گریل را روشن کنید تا روی نان‌های سنتی طلایی و خوشرنگ شود.
تزئین نان شیرمال خانگی
در این مرحله از دستور پخت نان شیرمال می‌توانید با کره، عسل و مربا نان شیرمال را تزئین کرده و آن را همراه با چای میل کنید.
طرز تهیه نان شیرمال سنتی مغزدار
شما می‌توانید این نان ایرانی خوشمزه را که نوعی کلوچه هم محسوب می‌شود، به صورت مغزدار تهیه کنید. اگر می‌خواهید نان‌ها را به عنوان سوغات برای دوستان یا عزیزان خود بفرستید و یا در مهمانی‌ها با این نان‌های سنتی از مهمان‌ها پذیرایی کنید، بهتر است به فکر مغزدار کردن آن‌ها باشید.
اگرچه برخی مواد لازم و مراحل پخت نان شیرمال معمولی با نوع مغزدار یکی ست، اما لازم دیدیم روش تهیه این نوع نان سنتی شیرمال را هم برایتان توضیح دهیم.
مواد لازم برای نان شیرمال مغزدار
| مواد لازم | مقدار مواد |
| آرد | یک پیمانه |
| ماست | یک دوم پیمانه |
| شیر | یک دوم پیمانه |
| روغن مایع | یک چهارم پیمانه |
| خمیر مایه | یک قاشق غذاخوری |
| نمک | نصف قاشق مرباخوری |
| شکر | ۵ تا ۶ قاشق غذاخوری |
| کره | یک قاشق غذاخوری |
| زعفران دمکرده | 4 قاشق غذاخوری |
| دارچین و پودر هل | به مقدار کافی |
| گردو خرد شده | یک فنجان |
| شکلات تخته‌ای | به مقدار کافی |
دستور پخت نان شیرمال مغزدار
برای درست کردن این نوع شیرمال سنتی به صورت زیر عمل کنید:
درست کردن خمیر
مثل روش قبلی باید ابتدا برخی از موادی را که در بالا ذکر کردیم، با هم ترکیب کنید. پس در یک ظرف، زرده تخم‌مرغ را به همراه شیر، شکر، ماست، نمک، پودر خمیر آماده (یا مایه خمیر فوری) و روغن را با هم ترکیب کنید. تمامی مواد را خوب هم بزنید تا مایع کرم رنگ بدست آید.
حالا آرد را الک کنید و کم کم داخل مواد بریزید و خوب هم بزنید تا یک خمیر یکدست بدست آید. خمیر بدست آمده درست مثل روش قبلی باید به اندازه خمیر نانوایی سفت باشد. باید خمیر را حسابی وز دهید و زمانی که دیگر به دست نچسبید آن را رها کنید. اگر خمیر شما بیش از حد شل شد، به آن کمی آرد الک شده و اگر سفت شد به آن مقداری شیر اضافه کنید.
حالا سپس یک ظرف را چرب کنید و خمیر را داخل آن بریزید. روی ظرف را با سلفون بپوشانید یا درب آن را ببندید و اجازه دهید برای مدت دو تا سه ساعت در فضای آشپزخانه بماند تا حجم آن دو برابر شود.
زمانی خمیر آماده است که وقتی به آن دست می‌زنید در آن حباب تشکیل شده و حالت ریشه‌ریشه‌ای گرفته باشد. اگر خمیر بیش از حد بماند، نان شیرمال شما طعم ترش می‌گیرد. پس خیلی هم آن را به حال خود رها نکنید.
فرم دادن به خمیر
خمیر را تقسیم‌بندی کنید و گلوله‌هایی را از آن بردارید. یک میز یا سینی مقداری آرد بپاشید و گلوله‌های خمیر را روی سطح قرار دهید. بعد هم با وردنه این گلوله‌ها را باز کنید تا به اندازه نیم سانتیمتر ضخامت داشته باشد.
گردو را در ظرف دیگری خرد کنید و داخل آن دارچین و پودر هل بریزید. شما می‌توانید از شکلات تخته‌ای هم استفاده کنید و به عنوان مغز نان روی خمیرها بریزید. به انتخاب خودتان یکی از این مواد را روی خمیرهای صاف شده بریزید. سپس یک لایه دیگر خمیر به اندازه نیم سانتیمتر را روی لایه اول قرار دهید.
دورتا دور هر دو لایه را با قاشق یا با دست به همدیگر متصل کنید. با تمامی گلوله‌های خمیری که تهیه کرده‌اید، همین کار را انجام دهید.
البته شما می‌توانید مواد مغز نان را فقط در یک سمت خمیر بریزید و سمت دیگر را روی آن بکشید. با این کار نان شیرمال شما شکل نیم دایره می‌شود که انتخاب آن به سلیقه شما بستگی دارد.
تهیه مایع روی نان شیرمال
برای اینکه نان شیرمال مغزدار رنگ نان‌های بازاری را داشته باشد، یک عدد زرده تخم‌مرغ را با زعفران دمکرده و دو قاشق شیر و کمی نمک ترکیب کنید. این مایع به دست آمده را با لیسک روی خمیرهای آماده شده بزنید و در آخر هم روی آن‌ها کنجد بپاشید.
پختن نان شیرمال
فر را روشن کنید و روی دمای 190 درجه قرار دهید. 10 دقیقه صبر کنید تا گرم شود. حالا سینی مخصوص فر را روشن کنید و خمیرهای فرم گرفته را داخل آن بچینید.
دمای فر را روی 80 تا 100 درجه تنظیم کنید و مدت زمان را روی 35 دقیقه قرار دهید. این بار در دستور پخت نان شیرمال ما دمای پخت را کمتر و مدت زمان را بیشتر کردیم تا مواد مغز نان هم کامل پخته شود. در 5 دقیقه آخر هم گریل بالای فر را روشن کنید تا نان‌ها رنگ طلایی و زیبایی به خود بگیرند.
برخی از دستگاه‌های پخت ممکن است حرارت بیشتر و یا حرارت کمتری داشته باشند. برای اینکه متوجه شوید نان شیرمال کامل پخته شده است، باید از یک خلال استفاده کنید و آن را در نان فرو ببرید و بیرون بکشید. اگر خمیر به آن نچسبید یعنی نان شما آماده شده است.
بعد از اینکه نان‌ها را از فر خارج کردید، آن‌ها را با عسل و مربا میل کنید.
نکات مهم برای طرز تهیه نان شیرمال خانگی
هر کیک یا کلوچه‌ای که بخواهید درست کنید رازهایی دارد که شاید هر کسی آن‌ها را به شما نگوید. برخی از نکات مهم برای درست کردن این نان سنتی هم عبارتند از:
– اگر از ترکیب شیر و ماست برای درست کردن این نان استفاده کنید، بافت سبک و نرم‌تری خواهد داشت. البته ماست باید شیرین باشد تا نان‌ها طعم ترش نگیرند.
– برای درست کردن خمیر بهتر است از همزن استفاده کنید و در آخر آن را با دست وز دهید.
– مواد میانی نان شیرمال به سلیقه شما بستگی دارد که می‌توانید از کشمش، خرمای له شده و …. نیز استفاده کنید.
در پایان
نان شیرمال یکی از نان‌های سنتی ایرانی ست که کمتر کسی را پیدا می‌کنید که از طعم آن لذت نبرد. این نان خوشمزه می‌تواند یک سوغاتی خوب برای عزیزانتان هم باشد و یا اگر قصد پذیرایی از مهمانانتان را دارید، از نان شیرمال برای عصرانه و صبحانه استفاده کنید. در این مطلب دو روش برای طرز تهیه نان شیرمال خانگی را ارائه دادیم که امیدواریم برایتان مفید بوده باشد.