دستور پخت آش دندونی خانگی با طعمی بی‌نظیر

آش دندونی، تنها یک غذا نیست؛ بلکه میراثی از طب سنتی ست که با طعمی بی‌نظیر و ترکیبی از حبوبات مغذی، برای تقویت بدن و دندان درآوردن کودکان استفاده می‌شده است. آش دندونی خوشمزه، سرشار از فیبر و پروتئین است و می‌تواند به هضم غذا کمک کند. اگر می‌خواهید بدانید چگونه این آش مقوی را در خانه تهیه کنید و از خواص شگفت‌انگیز آن بهره‌مند شوید، خواندن این مطلب را از دست ندهید.

آش دندونی ساده و خوشمزه

آش دندونی سنتی، با استفاده از انواع حبوبات و گندم درست می‌شود و برای سلامتی بسیار مفید است. اگر به دنبال یک دستور ساده و سریع برای تهیه این آش هستید، در ادامه متن با ما همراه باشید.

طرز تهیه آش دندونی ساده و خوشمزه

• آماده‌سازی حبوبات: برای اینکه آش دندونی شما خوش‌طعم‌تر و بدون نفخ باشد، ابتدا همه حبوبات (لوبیا چیتی، لوبیا قرمز، نخود و عدس) را تمیز بشویید و به مدت ۱۲ تا ۱۸ ساعت در آب ولرم خیس کنید. بهتر است در این مدت، ۲ تا ۳ بار آب حبوبات را عوض کنید تا نفخ آن‌ها به‌خوبی گرفته شود و از بوی نامطبوع جلوگیری کنید.
• خیس کردن گندم: گندم را نیز حدود ۴ ساعت در آب سرد خیس کنید تا نرم شده و آماده پخت شود. این مرحله باعث می‌شود گندم راحت‌تر بپزد و به‌خوبی لعاب بیندازد.
• تفت دادن پیاز: پیازها را پوست گرفته و به صورت نگینی خرد کنید. در یک قابلمه بزرگ، روغن مایع را گرم کنید و پیازها را به آن اضافه کنید. پیازها را تا زمانی که طلایی و سبک شوند، تفت دهید. وقتی پیازها شیشه‌ای شدند، زردچوبه را اضافه کرده و کمی هم بزنید تا عطر آن آزاد شود.
• اضافه کردن حبوبات و گندم: حبوبات خیس‌شده و گندم را به قابلمه اضافه کنید. مواد را کمی هم بزنید و اجازه دهید با پیاز و زردچوبه مخلوط شوند. سپس آب کافی به قابلمه اضافه کنید تا تمام مواد به خوبی در آن بپزند. درپوش قابلمه را بگذارید و حرارت را کم کنید تا آش به‌آرامی بپزد.
• اضافه کردن چاشنی‌ها: بعد از اینکه حبوبات کاملاً پخته شدند، سیر داغ، نعنا داغ، نمک و فلفل را به آش اضافه کنید تا طعم آن بهتر شود. مجدداً درپوش قابلمه را بگذارید و اجازه دهید آش برای ۳۰ دقیقه دیگر روی حرارت ملایم بماند تا لعاب بیندازد و تمام طعم‌ها به خوبی با هم ترکیب شوند.
• سرو و تزیین: پس از اینکه آش دندونی شما جا افتاد و به غلظت دلخواه رسید، آن را در ظرف سرو بکشید. برای تزیین، از نعنا داغ، سیر داغ، پیاز داغ و کشک استفاده کنید تا هم ظاهر زیبا و هم طعم بی‌نظیری به آش بدهید. نوش جان!

نکات مهم

• استفاده از حبوبات خیس‌شده کمک می‌کند که زمان پخت کاهش یابد و آش شما خوش‌طعم‌تر شود.
• کشک را بهتر است هنگام سرو اضافه کنید تا طعم آن تازه و دلپذیر بماند.
• می‌توانید بنا به ذائقه خود از ادویه‌های دیگر مانند پودر دارچین یا زنجبیل هم استفاده کنید.

با توجه به نکات ذکر شده و فوت و فن آش دندونی، این دستور ساده و سریع می‌تواند به شما کمک کند تا یک آش دندونی سنتی و سالم را به راحتی در منزل تهیه کنید. این غذا هم مناسب کودکان و هم بزرگسالان است و برای مراسم‌های خاص یا حتی به عنوان یک وعده مقوی و سالم در هر زمانی مناسب است.

آش دندونی مجلسی

این آش دندونی خوشمزه با ترکیب حبوبات، گندم، و گوشت تهیه شده و غذایی بسیار خوشمزه و پرخاصیت است. در متن ذیل، طرز تهیه آش دندونی مجلسی و مقوی را به صورت مرحله‌به‌مرحله توضیح می‌دهیم.

طرز تهیه آش دندونی مجلسی برای ۴ نفر

• آماده‌سازی حبوبات و غلات: ابتدا حبوبات (نخود، لوبیا چیتی، لوبیا قرمز) و غلات (گندم و جو) را به‌صورت جداگانه در کاسه‌های جداگانه ریخته و روی آن‌ها آب بریزید تا سطح مواد را بپوشاند. اجازه دهید این مواد حدود ۶ تا ۷ ساعت خیس بخورند. این کار را می‌توانید از شب قبل انجام دهید تا زمان کافی برای نرم شدن آن‌ها داشته باشند.
• پخت نخود: پس از خیس خوردن حبوبات، آب آن‌ها را چند بار عوض کنید تا نفخ آن‌ها از بین برود. نخود را در قابلمه‌ای بریزید و به اندازه ۲ بند انگشت بالاتر از سطح نخودها آب اضافه کنید. قابلمه را روی حرارت قرار دهید، ابتدا حرارت را زیاد کنید تا آب به جوش آید، سپس حرارت را ملایم کنید تا نخود به‌آرامی بپزد.
• پخت لوبیاها: لوبیا چیتی و لوبیا قرمز را نیز درون صافی ریخته و آبکش کنید. آن‌ها را به قابلمه جداگانه‌ای منتقل کرده و به روش مشابه نخود، روی حرارت ملایم بپزید.
• پخت گوشت: یک پیاز بزرگ را پوست گرفته و به دو نیم تقسیم کنید. پیاز و گوشت گوسفندی را درون قابلمه‌ای قرار داده و به آن‌ها ۶ لیوان آب و کمی دارچین اضافه کنید. ظرف مورد نظر را روی حرارت بگذارید تا جوش آید. سپس حرارت را ملایم کنید تا گوشت به‌آرامی بپزد و کاملاً مغزپخت شود.
• پخت گندم و جو: گندم و جو را پس از شستن، در قابلمه‌ای ریخته و روی آن آب بریزید. ⅓ قابلمه باید از آب پر باشد. حال باید آن را روی حرارت زیاد قرار دهید تا به جوش آید. سپس حرارت را کم کرده و اجازه دهید گندم و جو بپزند. فراموش نکنید که هر چند وقت یکبار آن را هم بزنید تا ته نگیرد.
• اضافه کردن عدس و برنج: پس از پخت گندم و جو، عدس را شسته و به قابلمه اضافه کنید. حدود ۱۵ دقیقه بعد برنج را نیز پس از شستن چند باره، به مواد آش بیفزایید.
• اضافه کردن گوشت و حبوبات: بعد از پخت کامل گوشت، آن را از قابلمه خارج کرده و پس از خنک شدن، ریش‌ریش کنید. گوشت ریش‌شده را همراه با آب گوشت به قابلمه آش اضافه کنید. سپس نخود، لوبیا چیتی و لوبیا قرمز پخته شده را نیز به آش اضافه کنید. در صورت تمایل، می‌توانید از عصاره قلم برای افزایش طعم و مزه آش استفاده کنید.
• افزودن کشک و پیاز داغ: در این مرحله، نیمی از پیاز داغ را به همراه کشک به آش اضافه کرده و مواد را به‌خوبی مخلوط کنید تا طعم کشک به همه مواد آش منتقل شود. نمک، فلفل و ادویه‌های دلخواه خود را اضافه کنید و مواد را هم بزنید.
• جا افتادن آش: بعد از افزودن تمام مواد، درب قابلمه را گذاشته و اجازه دهید آش به‌آرامی روی حرارت ملایم جا بیفتد و غلیظ شود. زمانی که آش به قوام رسید و تمامی مواد به‌خوبی پخته شدند، آن را در ظرف سرو بریزید.
• تزئین و سرو: آش دندونی را در ظرف مناسب سرو کرده و با نعناع داغ، پیاز داغ و مقداری کشک تزئین کنید. حالا آش خوشمزه و مقوی شما آماده است. نوش جان!

آش دندونی تهرانی با گوشت گوسفندی

آش دندونی سنتی، در شهرهای مختلف ایران به روش‌های متفاوتی طبخ می‌شود و در این بخش قصد داریم طرز تهیه آش دندونی تهرانی را با شما به اشتراک بگذاریم.

مراحل تهیه آش دندونی تهرانی

1. پخت حبوبات: در این دستور پخت آش دندونی ابتدا نخود، لوبیا چیتی، گندم و عدس را به‌طور جداگانه بشویید و هر کدام را در قابلمه‌های جداگانه بپزید. برای جلوگیری از نفخ، می‌توانید حبوبات را از شب قبل خیس کنید.
2. پخت گوشت: گوشت گوسفندی را با کمی آب و چوب دارچین در قابلمه‌ای جداگانه بپزید تا کاملاً نرم شود. گوشت را پس از پخت، ریش‌ریش کرده و کنار بگذارید. اگر از عصاره قلم استفاده می‌کنید، آن را به‌جای گوشت اضافه کنید.
3. تفت دادن پیاز: پیازها را نگینی خرد کرده و در روغن مایع سرخ کنید تا طلایی و خوش‌رنگ شوند. سپس زردچوبه، فلفل و نمک را به آن اضافه کنید و کمی تفت دهید تا عطر ادویه‌ها آزاد شود.
4. ترکیب مواد: در یک قابلمه بزرگ، تمامی حبوبات پخته شده، گوشت ریش‌ریش شده یا عصاره قلم و پیاز تفت داده شده را با هم مخلوط کنید. زیره سبز را نیز به مواد اضافه کنید. حدود یک ساعت اجازه دهید آش با حرارت ملایم بجوشد تا جا بیفتد.
5. تزیین و سرو: پس از آماده شدن آش، می‌توانید آن را با کشک، نعنا داغ، سیر داغ، پیاز داغ و مغز گردو و کشمش تفت داده شده تزیین کنید. استفاده از مواد لازم آش دندونی نه تنها طعم آن را بهتر می‌کند، بلکه جلوه‌ای زیبا به آش می‌بخشد.

آش دندونی با سیرابی

در این طرز تهیه آش دندونی خوشمزه، به جای استفاده از گوشت، از سیرابی استفاده می‌شود که طعمی متفاوت و مقوی به این آش می‌بخشد. این دستور پخت آش دندونی به شما کمک می‌کند تا آش خوشمزه و متفاوتی برای مهمانان خود آماده کنید.

 مراحل تهیه آش دندونی با سیرابی

• آماده‌سازی سیرابی: ابتدا سیرابی را به‌خوبی بشویید و تمیز کنید. سیرابی باید به قطعات کوچک خرد شود. برای پخت آن، یک عدد پیاز و یک حبه سیر به همراه کمی زردچوبه و آب داخل قابلمه بریزید و سیرابی را بپزید تا نرم شود. این کار بسته به ضخامت سیرابی معمولاً یک تا دو ساعت زمان می‌برد.
• پخت حبوبات: در این مرحله، نخود، لوبیا قرمز، عدس، گندم و جو را جداگانه بپزید. بهتر است که حبوبات را از شب قبل خیس کنید تا سریع‌تر پخته شوند و نفخ آنها کاهش یابد. پس از پخت، حبوبات را کنار بگذارید.
• آماده‌سازی سبزیجات: در این مرحله سبزیجات را آماده کنید. پیاز، کرفس، هویج و فلفل دلمه‌ای را به‌صورت نگینی خرد کنید. این سبزیجات علاوه بر افزایش ارزش غذایی آش، طعمی لذیذ به آن می‌بخشند.
• تفت دادن مواد: در یک قابلمه بزرگ، کمی روغن بریزید و اجازه دهید تا گرم شود. سپس پیاز و سیر خرد شده را درون روغن تفت دهید تا طلایی شود. پس از آن، سبزیجات خرد شده (کرفس، هویج و فلفل دلمه‌ای) را به قابلمه اضافه کرده و چند دقیقه تفت دهید تا عطر سبزیجات آزاد شود.
• اضافه کردن سیرابی و حبوبات: پس از آماده شدن سبزیجات، سیرابی پخته شده و حبوبات را به قابلمه اضافه کنید. سپس زردچوبه، نمک، فلفل و پودر زیره را نیز به مواد اضافه کرده و هم بزنید. برای بهتر جا افتادن آش، مقدار کافی آب به قابلمه اضافه کنید و اجازه دهید تا مواد با حرارت ملایم حدود یک ساعت بپزند.
• جا افتادن آش: بعد از گذشت یک ساعت، آش به خوبی جا افتاده و طعم مواد به هم آمیخته می‌شود. در این مرحله، اگر مایل باشید می‌توانید مقداری کشک به آش اضافه کنید تا طعم خوشمزه‌تری به آن بدهید.
• تزیین و سرو: پس از آماده شدن، آش دندونی را در ظرف‌های مناسب سرو کنید و با نعنا داغ، پیاز داغ و کشک تزیین نمایید. استفاده از این مواد برای تزیین، جلوه‌ای زیبا و خوش‌طعم به غذای شما می‌دهد.

آش دندونی مشهدی (آش دنیک)

آش دندونی خوشمزه نه تنها یک غذای سنتی، بلکه نمادی از برکت و خیر در میان خانواده‌ها ست و به دلیل استفاده از انواع حبوبات، گوشت و غلات، غذایی بسیار مقوی به حساب می‌آید. در این دستور پخت، قصد داریم طرز تهیه آش دندونی مشهدی برای ۱۵ نفر را با تمامی نکات لازم شرح دهیم.

مراحل طرز تهیه آش دندونی مشهدی

• آماده‌سازی حبوبات و غلات: در ابتدای کار، لازم است حبوبات را آماده کنید. برای این منظور، لوبیا چیتی، لوبیا قرمز، نخود، گندم و جو پوست‌کنده را به‌خوبی تمیز کرده و هر کدام را جداگانه بشویید. سپس آن‌ها را در ظرف‌های جداگانه قرار دهید و آب سرد روی آن‌ها بریزید تا برای مدت حداقل ۲۴ ساعت خیس بخورند. این کار نه تنها باعث پخت سریع‌تر حبوبات می‌شود، بلکه به هضم بهتر آن‌ها نیز کمک می‌کند. در طی این مدت، آب حبوبات را چند بار عوض کنید تا نفخ آن‌ها گرفته شود. توجه داشته باشید که عدس و برنج نیازی به خیس کردن ندارند.
• پخت قلم گوساله: برای افزایش خواص غذایی و طعم بهتر آش دندونی، از عصاره قلم گوساله استفاده می‌شود. اگر از شب قبل قلم را بپزید، مراحل پخت سریع‌تر پیش خواهد رفت. قلم گوساله را در قابلمه‌ای بزرگ قرار داده و به آن آب اضافه کنید. دو عدد از پیازها را چهار قسمت کرده و به همراه قلم در قابلمه بریزید. حال باید ظرف‌تان را روی حرارت بگذارید تا آب جوش آید. کف روی قابلمه را با یک قاشق جدا کرده و دور بریزید تا عصاره‌ای صاف و بدون ناخالصی به دست آید. این عصاره به آش عطر و طعم خاصی می‌دهد.
• عصاره‌گیری از قلم: پس از حدود ۴ الی ۶ ساعت پخت قلم روی حرارت ملایم، عصاره آن را صاف کنید. در این مرحله، می‌توانید مقداری زردچوبه، دارچین و فلفل سیاه به عصاره اضافه کنید تا طعم دلپذیرتری پیدا کند. سپس عصاره را از صافی رد کرده و استخوان‌ها را جدا کنید. عصاره به‌دست‌آمده را در یخچال نگه دارید تا در مراحل بعدی به آش اضافه کنید.
• تفت دادن و پخت گوشت: برای پخت گوشت، دو عدد پیاز باقی‌مانده را خرد کرده و به همراه سیرهای خردشده در قابلمه‌ای با مقداری روغن تفت دهید. این کار باعث می‌شود عطر سیر و پیاز به‌خوبی در گوشت نفوذ کند. پس از آن، گوشت قلوه‌گاه گوسفند یا گوساله را به قابلمه اضافه کرده و آن را کمی تفت دهید تا رنگ گوشت تغییر کند. سپس مقداری زردچوبه و فلفل سیاه به گوشت اضافه کنید و به تفت دادن ادامه دهید. وقتی گوشت به‌خوبی سرخ شد، آب جوش را به آن اضافه کنید (حدود دو بند انگشت آب روی گوشت) و اجازه دهید گوشت با حرارت کم به‌خوبی بپزد و نرم شود.
• ریش ریش کردن گوشت: پس از پخت کامل گوشت، آن را از قابلمه خارج کرده و با چنگال ریش ریش کنید. این مرحله از تهیه آش دندونی بسیار مهم است، زیرا بافت گوشت ریش‌ریش شده به ترکیب آش لطافت و طعمی لذیذ می‌بخشد. آب گوشت را نیز نگه دارید تا در مراحل بعدی به قابلمه آش اضافه کنید.
• پخت حبوبات و غلات: در این مرحله، باید حبوبات و غلاتی که از قبل خیس کرده‌اید را بپزید. برای این کار، هرکدام از حبوبات مانند نخود، لوبیا چیتی و لوبیا قرمز را در قابلمه‌های جداگانه با آب بپزید. همچنین گندم و جو پوست‌کنده را نیز در قابلمه‌ای جداگانه بپزید. پخت جداگانه حبوبات باعث می‌شود که از له شدن آن‌ها جلوگیری شود و هر کدام به میزان مناسب پخته شوند. عدس و برنج نیز نیازی به پخت طولانی ندارند، بنابراین آن‌ها را در آخرین مراحل پخت قرار دهید.
• ترکیب مواد آش: بعد از اینکه همه حبوبات و غلات به‌خوبی پخته شدند، آن‌ها را آبکش کرده و به‌تدریج در یک قابلمه بزرگ با هم مخلوط کنید. سپس عصاره قلم و آب گوشت پخته‌شده را به این ترکیب اضافه کنید. تره خردشده را نیز در این مرحله به آش بیفزایید. مواد را به‌خوبی هم بزنید و روی حرارت ملایم بگذارید تا آش به آرامی بجوشد و مواد به‌خوبی با هم ترکیب شوند.
• افزودن کشک و پیاز داغ: در این مرحله از طرز تهیه آش دندونی مشهدی، باید مقداری کشک را با آب رقیق کنید و به آش اضافه کنید. پیاز داغ را نیز به آش اضافه کرده و آن را هم بزنید تا پیاز و کشک به‌خوبی با مواد دیگر ترکیب شوند. برای طعم‌دهی بیشتر، می‌توانید مقداری فلفل سیاه، نمک و دارچین به آش اضافه کنید و اجازه دهید مواد به مدت ۴۰ دقیقه تا یک ساعت روی حرارت ملایم بپزند. در این زمان، تره‌ها نیز نرم شده و تمام طعم‌ها به‌خوبی در هم ترکیب می‌شوند.
• سرو آش دندونی: در آخرین مرحله، پس از آنکه آش دندونی به غلظت و طعم دلخواه‌تان رسید، حرارت را قطع کنید. در یک تابه کوچک، مقداری روغن بریزید و نعناع خشک را برای چند ثانیه در آن تفت دهید تا نعناع داغ آماده شود. این نعناع داغ را همراه با مقداری کشک و پیاز داغ روی آش بریزید و آن را به‌صورت داغ سرو کنید.

رسوم آش دندونی

یکی از رسوم قدیمی و شیرین هنگام دندان درآوردن کودک، این است که اولین فردی که دندان کودک را مشاهده می‌کند باید برای او هدیه‌ای تهیه کند. اگر این هدیه از جنس فلز باشد، نشانه‌ای ست از آن که دندان‌های کودک مانند فلز قوی و محکم خواهند شد. این رسم در فرهنگ‌های مختلف ایرانی و ترکی ریشه دارد و همچنان بین خانواده‌ها رایج است.

واژه «دیش‌ده‌نی» در زبان ترکی به معنای “آش دندونی” ست که از گندم تهیه می‌شود و در مراسم ویژه‌ای مصرف می‌گردد. فلسفه پخت این آش به نیت رشد راحت و بدون درد دندان‌های کودک است و گندم نمادی از برکت و آرزوی زندگی پربار برای کودک به شمار می‌رود. در این مراسم، مادر کودک یک سینی شامل وسایلی همچون: قرآن، طلا، کتاب، آینه، قیچی، شانه، نان، پول، عروسک، سوزن و تخم‌مرغ تهیه کرده و در مقابل کودک قرار می‌دهد. انتخاب هر یک از این وسایل توسط کودک، نمادی از آینده او است؛ به عنوان مثال، برداشتن کتاب نشانگر تحصیل‌کرده شدن او و انتخاب طلا نمادی از ثروت است.

سخن پایانی

در این مقاله، شما را با انواع طرز تهیه آش دندونی آشنا کردیم. حال می‌توانید به دلخواه یکی از دستورالعمل های زیر را انتخاب کرده و آن را تهیه نمایید.

سوالات متداول

کی آش دندونی بپزیم؟

آش دندونی معمولاً وقتی اولین دندان نوزاد رشد می‌کند، پخته می‌شود و به‌عنوان بخشی از مراسم جشن گرفته می‌شود.

آش دندونی برای چند نفر؟

این آش معمولاً برای جمع‌های بزرگ خانوادگی تهیه می‌شود و بسته به تعداد افراد، می‌توانید مواد اولیه را تنظیم کنید. دستور استاندارد معمولاً برای 15 نفر است، اما می‌توان آن را دو برابر کرد.

چه چیزهایی در آش دندونی می‌ریزید؟

مواد اصلی آش دندونی شامل گوشت، قلم گوساله، انواع حبوبات مانند لوبیا چیتی، لوبیا قرمز، نخود، عدس و غلاتی مثل گندم و جو پوست‌کنده است. پیاز داغ، سیر، کشک و نعناع داغ نیز برای طعم‌دهی استفاده می‌شوند.

چرا آش دندونی درست می‌کنند؟

آش دندونی به مناسبت رشد اولین دندان نوزاد تهیه می‌شود. این غذا بخشی از یک مراسم سنتی است که خانواده‌ها با پخت و توزیع آن، رشد سالم کودک را جشن می‌گیرند.